Garchi bu oddiy yutuqdek tuyulsa-da, haqiqiy hayotda ishlovchi ayollar o'z ish faoliyati vaoilaviy hayotini uyg‘unlashtirishi uchun o'ziga xos to'siqlarga duch kelishadi. Lazizaninghikoyasi ayollarga berilishi lozim bo'lgan haq to'lanadigan tug'ruq ta'tilini olish huquqiga egabo'lish qiyinchiliklaridan bahs etadi: garchi u rasmiy mehnat shartnomasi bilan ishlaganbo'lsa-da, u barcha huquqlardan to'laligicha foydalana olmas edi. Laziza o'zining tirishqoqligitufayli bu kabi qiyinchiliklarni yengib o'tdi va o'z maqsadlariga erishdi. Bugungi kunda ukadrlar bo'yicha eng yaxshi mutaxassislardan biri va o'z kompaniyasining muhim xodimi. Biroq, ko'pchilik uchun haq to‘lanadigan tug'ruq ta'tilini olish va huquqlarini himoya qilishdagito'siqlarni yengib o'tish oson emas. O'zbekiston Xalqaro mehnat tashkilotining sanoatkorxonalarida, noan'anaviy, qishloq xo'jaligi sohalarida faoliyat yuritayotgan va uydaishlayotgan ayollarning tug'ruq ta'tili huquqi, tibbiy va pul imtiyozlari hamda onalikni himoyaqilish to'g'risidagi 103-sonli (1952 yil) konvensiyasini ratifikatsiya qilganiga qaramay, bu kabihodisalar haligacha odatiy holdir. Yuqoridagi imtiyozlar ona va bola salomatligini, shuningdek, ularning turmush darajasini saqlab qolish uchun moslashtirilishi lozim. Ish qidirish Magistraturani tugatishga yaqin Laziza har xil bo'sh ish o'rinlariga hujjat topshira boshladi vaish beruvchi tashkilotlar suhbatlarida qatnashdi. U yangi turmush qurganligi sababli, ko'plabtashkilotlar uni ishga qabul qilishdan bosh tortishdi, chunki u tez orada tug'ruq ta'tilini olishimumkin edi. Bir tashkilotda u ishga qabul qilishning barcha bosqichlaridan o'tdi, biroq ungabesh yilgacha homiladorlik va tug'ruq ta'tili olmasdan ishlash talabi qo’yildi. U buni radetishga majbur bo'ldi. "Men o'sha paytda bunday uzoq muddatli majburiyatni ololmasdim, ish taklifini radetishimning yagona sababi shu edi", deb eslaydi Laziza. Birinchi ish va birinchi farzand O'qishni tugatgandan so'ng, u davlat maktabida chet tilidan dars bera boshladi. U bolalar bilan ishlash va ularni o'qitishni yaxshi ko'rardi. Ishga kirganiga bir yil bo'lganida, u tez orada ona bo'lishi ma'lum bo'ldi. U bundan quvonch va hayajonga to'ldi. Bu xabarni eshitib, butun oila quvondi. Biroq, uni maktabda yoqimsiz yangiliklar kutib turardi. Maktab ma'muriyati Lazizaga to'g'ridan-to'g'ri tug'ruq ta'tilini olishi mumkinligini, lekin u tug'ruq uchun nafaqa olmasligini aytdi. Shunday qilib, uning ta'tili rasman ro'yxatga olindi, unga ko'ra u tug'ruq uchun naqd pul olish huquqiga ega edi, lekin unga oldindan xabar berilganidek, nafaqa berilmadi. O'z huquqlarini himoya qilishga qaror qilib, Laziza maktab ma'muriyati bilan yoqimsiz to'qnashuvga kirishdi. Ish beruvchi tug'ruq nafaqasi sifatida davlat byudjetidan olinadigan pulni berishga rozi bo'ldi, lekin uni o'zlari uchun ishlatish maqsadida Lazizadan yashirishga qaror qildi. "Tug'ruq ta'tilidan so'ng, men o'z ishimni yaxshi ko'rsam ham, u maktabga qaytolmadim. Ma'muriyatning munosabati shu qadar yomonlashib ketdiki, men uchun o'sha muhitda ishlash noqulay edi", - deydi Laziza. "Onalik nafaqasi tug'ilishga tayyorgarlik ko'rayotgan va farzand tug'ilganidan keyingi dastlabki oylarda xarajatlarni qoplash uchun yosh oilaga muhim yordamdir". "Xususiy sektorda keng tarqalgan amaliyot" Ikkinchi o'g'li tug'ilganidan keyin Laziza mehnat bozoriga qaytishga qaror qildi va xususiy kompaniyada ofis menejeri bo'lib ishlay boshladi. Ishga qabul qilish jarayonida rahbariyat uni xususiy sektorda tug'ruq uchun nafaqa to'lash amaliyoti yo'qligi haqida ogohlantirdi. Bu narsa uni kompaniyaga ishga kirishdan qaytarmadi, chunki unga ish va jamoa yoqdi. Bu kompaniyada bir-ikki yil ishlagandan so'ng, Laziza uchinchi marta ona bo'lmoqchi edi. Bu safar u kompaniya tug'ruq nafaqasini to'lamasligiga oldindan tayyorgarlik ko'rdi. Kompaniya Laziza bilan mehnat shartnomasini bekor qildi, lekin u ishga qaytishga qaror qilgan zahoti u bilan shartnoma tiklanishini va'da qildi. "Amaldagi qonunchilikka ko'ra, xususiy kompaniyalar tug'ruq uchun nafaqani o'z byudjetidan to'lashi kerak, shunga qaramay men buni ish beruvchilar uchun qo'shimcha moliyaviy yuk ekanligini tushunaman. Shuning uchun men o'z kompaniyamdan to'lov talab qilmadim. Men allaqachon tajribali ona bo'lganim uchun, qizim tug'ilganidan 6 oy o'tgach, ishga qaytishga tayyor edim. Jamoa mening qaytishimni iliq kutib oldi", - deb eslaydi Laziza. Uchinchi tug'ruq ta'tilida Laziza bolalarni parvarish qilish uchun ijtimoiy nafaqa oldi (kam ta'minlangan oilalarga mo'ljallangan), bu nafaqa davlat byudjeti hisobidan moliyalashtiriladi va mahalliy o'zini-o'zi boshqarish organlari tomonidan beriladi. Kam ta'minlangan oilalarga mo'ljallangan bu imtiyoz kichik bo'lishiga qaramay, kundalik ehtiyoj xarajatlarini qoplashga yordam berdi. Lazizaning hikoyasi bu jamiyat uchun unchalik ham hayratlanarli emas. O'zbekistondagi ko'plab ayollar kasbiy hayotlarida mana shunday muammolarga duch kelishadi. Lazizaning so'zlariga ko'ra, universitetdagi ko'plab do'stlari homiladorlik bilan bog‘liq sabablar tufayli o'z ishini boshlay olmagan. Ayrimlari esa ona bo'lgach ishlarini tashlab ketishga majbur bo'lishgan. Bir necha kishigina ish faoliyati va oilaviy hayotni birlashtirish yo'lini topa olgan. Onalik va tug'ruq huquqlarining yetishmasligi ishda gender tengsizligiga hamda ona va bola salomatligi uchun muhim bo'lgan mablag' yetishmasligiga olib keladi. Onalik huquqlarini himoya qilish ayollarga o'z kasbiy salohiyatini ro'yobga chiqarish va jamiyat rivojiga hissa qo'shish imkoniyatini beradi. O'zbekiston Respublikasi Kasaba Uyushmalari Federatsiyasining izohi: Kasaba Uyushmalari Federatsiyasi advokati Lazizaning hikoyasi juda dolzarb ekanligini tasdiqladi hamda ayollar uchun shaxsiy va professional hayotni birlashtirish qanchalik qiyinligini aytdi. O'zbekiston Respublikasining 1995 yilda qabul qilingan Mehnat kodeksi 233-moddasiga binoan, davlat va xususiy sektorda rasmiy ravishda ishlaydigan barcha ayollarga tug'ruqdan oldin yetmish kalendar kun va undan keyin ellik olti kalendar kunlik davlat ijtimoiy sug'urtasi to'lanadigan tug'ruq ta'tillari beriladi. Ish beruvchilarning rasmiy ta'til bermaslik va nafaqa to'lamaslik haqidagi har qanday amaliyoti noqonuniy hisoblanadi. Ammo shuni ta'kidlash kerakki, homiladorlik va tug'ruq nafaqasini to'lashning amaldagi tartibi Mehnat kodeksini buzadi. 2002 yil 8-maydagi "Davlat ijtimoiy nafaqalarini berish to'g'risida" gi nizomga muvofiq, tijorat va xususiy tadbirkorlik subyektlarida tug'ruq uchun nafaqalar korxonalarning o'z mablag'lari hisobidan to'lanishi lozim. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi huzuridagi Gender tengligi bo'yicha Milliy komissiya izohi: Gender tengligi bo'yicha Milliy komissiya ayollarning mehnat va tadbirkorlik huquqlari ijtimoiy xavfsizlik standartlariga muvofiqligini tekshirish uchun milliy qonunchilikni ko‘rib chiqdi. Komissiya Laziza yuz tutgan muammolar singari kamsitish va adolatsiz muomalaga yo'l qo'ymaslik uchun "Ayollar va erkaklarning teng huquq va imkoniyatlari to'g'risida" gi qonunning 24 -moddasiga o'zgartirishlar kiritishni taklif qilmoqda. "Bizning fikrimizcha, davlat tug'ruq va tug'ruq ta'tiliga oid huquqlarni kafolatlashi kerak hamda tug'ruq bo'yicha nafaqalar davlat byudjetidan to'lanishi lozim", - dedi Gender tengligi bo'yicha komissiya a'zosi. Milliy qonunchilikni xalqaro standartlarga muvofiq takomillashtirish Birlashgan millatlar tashkilotining O'zbekistonda ijtimoiy himoyani kuchaytirish bo'yicha qo'shma dasturi hukumat va ijtimoiy hamkorlarga oilaviy majburiyatlarga ega ishchilarni ijtimoiy himoya qilishning xalqaro standartlari, ularning milliy qonunchilik, siyosat va amaliyotda qo'llanilishi haqidagi tushunchalarini oshirishda yordam beradi. Onalikni muhofaza qilish va tug‘ruq ta'tillari ushbu standartlarning ajralmas qismidir. O'zbekistonda onalikni muhofaza qilish huquqini amalga oshirish yo'lida birinchi qadam Onalikni himoya qilish to'g'risidagi konvensiya qoidalariga muvofiq ayollarning sog'lig'iga, tug'ruq ta'tiliga va pullik nafaqalarga ega bo‘lishini samarali ta'minlash bo'ladi. Milliy Gender komissiyasi hamda Bandlik va Mehnat munosabatlari vazirligi Moliya vazirligi bilan birgalikda keyingi qadamni – onalikni muhofaza qilishning zamonaviy standartlariga muvofiq milliy qonunchilikni, ya'ni 2000 yilgi Onalikni muhofaza qilish konvensiyasini ko'rib chiqmoqdalar. Onalikni muhofaza qilishning zamonaviy standartlari ayollarning o'zi va bolasi sog'lig'ini hamda yashash darajasining mos sharoitlarini saqlashni ta'minlaydigan tug'ruq ta'tillari bo'yicha imtiyozlarni nazarda tutadi. Bu standartlar onalik nuqtai nazaridan kamsitishni taqiqlaydi: ish beruvchilarga homiladorlik yoki tug'ruq ta'tilida mehnat shartnomasini bekor qilishga ruxsat berilmaydi. Imtiyozlar ishchi va ish beruvchining hissasi, shuningdek umumiy byudjet hisobidan moliyalashtiriladi.

“Men aslida Uchquduq degan kichik bir shaharchadanman”, – deya o’zini tanishtirdi 14 yoshli Malika. “Boshqa qizlar kabi men ham raqs, ashulachilik darslariga qatnardim, zamonaviy texnologiyalar haqida esa oldinlari o’ylab ham ko’rmaganman”, – deydi u. Chindan ham dunyoning ko’plab davlatlarida zamonaviy kasblar, ilm-fan sohasi, aniq fanlar, xususan matematika va muhandislik yo’nalishlarida asosan erkaklar faoliyat yuritishi hech kimga sir emas. Ammo O’zbekistondagi ko’plab maktablar hozirda bu stereotipga barham berib, qizlarni ham ushbu sohalarga jalb qilishga astoydil kirishgan. Malikaning hayoti oilasi bilan birga poytaxt shahar – Toshkentga ko’chib o’tgach sezilarli darajada o’zgardi. “Tug’ilib o’sgan joyimda qolgan do’stlarimni juda sog’inaman”, – deydi u. Lekin shaharga kelishi bilan u uchun yangi imkoniyatlar paydo bo’ldi: grafik dizayn, kino yaratish va boshqa zamonaviy kasblarni egallash uchun o’quv mashg’ulotlariga qatnasha boshladi. Shunday kunlarning birida u “Technovation Challenge Uzbekistan” deya nomlangan tanlov haqida e’lon ko’rib qoldi. Bu xalqaro miqyosdagi “Technovation” nomli notijorat tanlovning bir qismi bo’lib, hozirgi davr muammolariga zamonaviy texnologiyalar yordamida yechim topishda qizlarga ko’maklashishni maqsad qilgan. Ushbu tanlovni O’zbekistonda BMTning turli agentliklari va boshqa tashkilotlar qo’llab-quvvatlaydi. 2019 yilda Malika bir nechta boshqa qizlar bilan birgalikda jamoa tuzib, turli muammolarga yechim topish haqida bosh qotira boshladi. “Tug’ilib o’sgan joyimda ko’plab o’rtoqlarimning otalari yoki boshqa yaqin qarindoshlari ish topish uchun xorijga ketardi”, – deydi u. Jamoadagi boshqa qizlar ham ayni shu kabi holatlarga ko’p marotaba guvoh bo’lganini aytishgan. Ularning so’zlariga ko’ra, iqtisodiy tanglik ko’plab o’zbeklarni ish izlab Rossiya, Yevropa, Sharqiy Osiyo va boshqa mintaqalarga safarga otlanishiga turtki bo’ladi. “Bu masala bizga jiddiy ko’rindi. Ishlash uchun ketayotgan vatandoshlarimizga safari xavfsiz bo’lishida ko’maklashishni istardik”, dedi u. Malika va uning jamoasi Xalqaro mehnat tashkiloti vakillari bilan uchrashib, qanday qilib zamonaviy texnologiyalardan foydalangan holda masalaga yechim topish mumkinligi haqida fikr almashishdi. Jamoa “Plov Time” deb nomlangan ilova yaratdi. U turli mamlakatlardagi mehnat qonunchiligi, migrantlar kartasini olish yo’llari, favqulodda vaziyatlarda o’zini qanday tutish va boshqalar haqida ma’lumot beradi. “Ushbu ilova chinakam yutuq bo’ldi, deb ayta olaman”, deydi XMTning O’zbekistondagi vakolatxonasi rahbari Sanjarbek Toshboyev. “Migrantlar undan unumli foydalanishlari mumkin, qizlar esa zamonaviy texnologiyalarni qo’llash, aniq fanlarni o’rganish imkoniga ega bo’ladi. Bularning ikkisi ham yurt ravnaqi uchun juda foydali”. Muhabbat va tabassum ila yaratilgan Toshkentda quyoshli Shanba. Opa-singillar Nastarin va Sevinch o’zlarining 8 yoshli ukalari Axmadjon bilan mahalliy muzeyda berkinmachoq o’ynashmoqda. “Ukam Daun sindromi bilan tug’ilgan. U kabi bolalar uchun boshlang’ich ta’lim olish imkoniyatlari cheklangan. Shu sababdan bu borada o’zimiz biroz izlanish olib bordik. Izlanishlarimiz natijasida ko’plab tashkilotlar “Yosh va bosqichlar” deya nomlanuvchi so’rovnoma orqali Daun sindromini kuzatib borishi va yoshlarga muvaffaqiyatga erishishi uchun ko’maklashishini bilib oldik”, – deydi Sevinch. 2018 yilda bo’lib o’tgan “Technovation Challenge” tanlovi uchun Nastarin va Sevinch ikki jamoadoshi bilan birgalikda “Sun Child” deb nomlangan ilova ishlab chiqdilar. U ota-onalarga so’rovnomadan foydalangan holda Daun sindromi bilan tug’ilgan bolaning iqtidorini baholashda yordam beradi. “Shifokorlar menga o’g’lim Rustam Daun sindromi bilan tug’ilganini aytganlarida, nima qilishni bilmay tashvishga tushib qolgandim”, deydi “Umnichka” nodavlat ta’lim tashkilotining oilaviy ko’mak koordinatori Aziza Karimova. “Qaniydi “Sun Child” kabi ilovam bo’lsaydi, derdim. O’ylaymanki, ushbu dastur barcha ota-onalar va bolalarga rivojlanish yo’llarini boshlashga yordam beradi”. “Technovation Challenge”dan ilhomlangan Nastarin zamonaviy texnologiyalar sohasidagi boshqa imkoniyatlarni ham o’rganishga qaror qildi. U va do’stlari 2019 yilda nogironligi bor bolalarni umumiy sinflarga qabul qilinishini osonlashtiruvchi dasturni taqdim etib, Janubiy Koreyada maxsus mukofot bilan taqdirlandilar. Uning singlisi Sevinch hozirda Toshkentdagi texnologiya va biznesga ixtisoslashgan Inha universitetining talabasi. “Ushbu dastur ko’plab qizlarni ilm-fan, zamonaviy texnologiyalar va aniq fanlar sohasiga jalb qilishga ko’maklashadi”, deydi BMTning O’zbekistondagi doimiy vakili Helena Freyzer. “Ular dastur orqali butun hayotlarida davomida qo’l keladigan ko’nikmalarni o’zlashtiradilar. Shu sababdan ularni qo’llab-quvvatlash va rag’batlantirib turish lozim. Bu esa o’z navbatida, notenglikka barham berish, o’zgarishlarni yuzaga chiqarishga turtki bo’ladi”. Oilalardagi rivojlanish – butun mamlakat uchun rivojlanishga asos 2017 yilda ishga tushirilganidan buyon “Technovation Challenge” butun O’zbekiston bo’ylab 500 dan ortiq yosh dasturchilarni qo’llab-quvvatladi, ularning hammasi qizlar. Asosiy urg’u ta’lim, sog’liqni saqlash va qashshoqlikka barham berish kabi masalalarga qaratilgan. Qizlar Birlashgan millatlar tashkiloti tarkibidagi ko’plab agentliklar, xususan, Xalqaro migratsiya tashkiloti, UNICEF, BMT Taraqqiyot Dasturi va BMT Aholishunoslik jamg'armasi (UNFPA) tomonidan murabbiylar va jamoatchilik ko’magi orqali qo’llab-quvvatlandi. “Technovation Challenge” kabi loyihalar qizlar va ayollarda ilm-fan, zamonaviy texnologiyalar, muhandislik va aniq fanlarga bo’lgan qiziqishning oshishiga sabab bo’ldi. Misol uchun, loyihaning akademik hamkori hisoblangan Toshkentdagi Inha Universiteti talabalar orasida qizlarning hissasi 2016 yildagi 8 foizdan 2018 yilda 35 foizga o’sganini ma’lum qildi. Bunday sezilarli o’sish O’zbekistonning gender tenglikni ta’minlash yo’lidagi say-harakatlari natijasidir. “Dastur menda o’zimga bo’lgan ishonchni oshirishga, omma oldida nutq so’zlash madaniyatini shakllantirishga va jamoa bo’lib ishlashni o’rganishga katta yordam berdi. Endigi maqsadim imkon qadar ko’proq odamalrga naf keltiradigan biror yaxshi loyiha yaratishdan iborat”, – deya xulosa qildi Malika. So’ngra u soatiga qarab qo’ydi. Universitetdagi dasturlash kursiga shoshayotgani yodiga tushib, tezlashdi. “Xa, men qiz bolaman. Lekin kim meni buni uddalolmaydi deb ayta oladi?” deydi u o’ziga ishonch bilan. Taraqqiyotni muvofiqlashtirish idorasi xodimi Paul VanDeCarr muharrirlik ko’magi bilan BMT Axborot xizmati mas’uli Anvar Meliboev tayyorladi.  

Barqaror rivojlanish maqsadlari dasturi yakunlanishiga 10 yil vaqt qoldi. Bu Birlashgan millatlar tashkilotida dunyo davlatlari farovonlik va tinchlik yo'lida 2015 yilda kelishib olgan ulkan maqsadlar dasturidir. O'zbekistonda Birlashgan millatlar tashkiloti va hukumat mamlakat rivoji uchun ustuvor yo'nalishlarni belgilab olishni maqsad qilgan. Ushbu tashabbus butun mamlakat bo'ylab minglab odamlarni jalb qiladi, ularga o’z hikoyalarini bayon qilishga va mamlakatlarida BMT qanday bo'lishi kerakligi haqida o'z nuqtai nazarlarini ifoda etishga imkon beradi. BMTning O'zbekistondagi vakolatxonasi 5500 dan ortiq inson bilan, shu jumladan, qashshoqlikka yuz tutgan, sog'lig'i yomon ahvolga tushgan va shu kabi boshqa muammolarga duch kelgan fuqarolar bilan 49 ta turli muloqotlar o'tkazdi. Yana 35000 kishi UN75 so'rovnomasida qatnashdi. Ulardan bir nechtasi 15 martda dastlabki holatlar qayd etilgan paytdan beri davom etayotganCOVID-19 va pandemiyadan xalos bo'lish zarurligi haqida gapirishdi. Nilufar: Kelajak haqida qayg’uring Nilufar – yolg'iz ona, universitet talabasi, Sog'liqni Saqlash Vazirligining viloyat bo’limi xodimi. U o'z hududida oziq-ovqat mahsulotlarini yig'ish va tarqatish bilan ko'ngilli ravishda shug’ullanadi. "Ba'zida men o'zimdan “nega men hayotim va sog'lig’imni xavf ostiga qo'yib, bunday qilyapman?", deb so'rab qolaman. Ammo, har safar keksalarga, nogironlarga yoki muhtojlarga yordam bera turib, bu savolga javob topganimni his qilaman. Men o'qimishli, bir nechta tillarda gaplasha oladigan insonman. Do'stlarim mendan, “o'z xavfsizliging uchun nega ketmaysan?”, deb so’rashadi. Men esa, "agar men kabi odamlar ketsa, kelajak haqida kim qayg’uradi?”, deb javob qaytaraman. Hech kimni tashlab ketmaslik tushunchasi mening kelajakka bo'lgan ishonchimga to'liq mos keladi. Biz ko'proq hamkorlik qilishimiz, ko'proq e’tiborli bo'lishimiz va bir-birimizga yordam berishimiz kerak". Rajab: Bu uzoq yo'l Rajab O'zbekiston g’arbidagi 19 yoshli talaba. 13 yoshida u avtohalokatda oyog'idan ayrilgan. "Avtohalokatdan keyin men chuqur tushkunlikni boshdan kechirdim, lekin oilam va qarindoshlarimning ko'magi bilan orzularimdan voz kechmaslikka qaror qildim hamda universitetga o’qishga kirish maqsadida astoydil o'qidim. COVID-19 dan oldin men har kuni do'stlarim bilan uchrashardim, biz soatlab suhbatlashardik. Hayot boshqacha edi. Endi esa karantin paytida do'stlarimni ko'rmaslik, ular bilan yuzma-yuz gaplasha olmaslik, izolyatsiyada o’tirish qiyin. Buning ustiga, karantin davrida ota-onam ikkalasi ham ishidan ayrildilar, bu esa kunlik xarajatlar uchun to'lov qobiliyatimizga ta’sir qildi. Kelajak yangi tibbiy imkoniyatlar, raqamli texnologiyalardan foydalanish, inson huquqlarini hurmat qilish va yoshlarning munosib bandligini ta'minlash bilan yangi imkoniyatlar yaratishi lozim. Bu uzoq yo'l, lekin yurishni davom ettirishimiz lozim. UN100 da ko'rishguncha! Tasavvur qilish qiyin, lekin men 2045-yilda 44 yoshga to'laman. Kelinglar, barchamiz hammasi yaxshi bo'ladi, deb kelajakka ishonaylik".   Muborak: Ularning kelajagi qanday bo'ladi?  COVID-19 ko'plab odamlarni, shu jumladan toshkentlik bank xodimasi 48 yoshli Muborakni ham o’z domiga tortdi. “Iyul oyi boshida koronavirus bilan kasallanib, shifoxonaga yotqizildim. Shifoxonada yonimda ikki nafar keksa ayol ham bor edi. Mening tashvishim, toqatsizligim va tushkunligimga qaramay, umid qilish ijobiy fikrlash uchun yagona yo'l edi. Biz har doim bir-birimizga yordam berishga harakat qildik, quvonchli xotiralar va kelajak rejalari bilan o'rtoqlashdik. Ishonchim komilki, bu narsa bir-birimizga mehr-oqibat ko'rsatib, barchamizga tez sog’ayishga yordam berdi. Mehr bizni davoladi va umid chaqnadi. Farzandlarimga qarab, o'ylab qolaman: ularning kelajagi qanday bo'ladi? Ular o’ziga munosib ish topa oladimi? O’zbekistonda qonun ustuvorligiga rioya etiladimi va ekologik vaziyat ijobiy tomonga o’garadimi?” Ruslan: Doimiy hayot tarziga qaytish biroz vaqt talab etadi Ruslan toshkentlik 43 yoshli tadbirkor. 2020-yil Ruslan uchun ikkinchi o'g'lining tug'ilishi va yil davomidagi barcha rejalari, shu jumladan yangi avto ulovlar do'koni ochish rejasining barham topishi bilan yodda qoldi. Ruslan ishbilarmonlarning virtual hamjamiyatida faol bo'lib, O'zbekistondagi qariyalar uchun oziq-ovqat va dori-darmon sotib olishga ko’maklashdi. “Mening biznes faoliyatim qulash arafasida edi, uyda qolish va yuzma-yuz muloqot qila olmaslik, ayniqsa ota-onamni ko'rmaslik ruhiy jihatdan qiyin edi. Biz ko'rinmas dushmanni (koronavirusni) mag'lub qilishimiz va bir-birimizga, ayniqsa qariyalarga mehribonlik ko'rsatib, qo'llab-quvvatlashimiz kerak. Ota-onam bilan so'nggi fotosuratim 2011-yilda olingan va men ular bilan ko'p vaqt o'tkazmaganim uchun endi o'zimni ayblayapman. Pandemiya meni ota-onamga yaqinlashtirdi, hammamizni kuchliroq qildi. Bo'shashishga hali erta. Doimiy hayot tarziga qaytish biroz vaqt talab etadi. Xalqaro hamjamiyat millatlar va odamlar o'rtasidagi birdamlikni kuchaytirishi va sog'liqni saqlash xizmatidan foydalanishning ustuvor yo'nalishini yaratishi lozim.”   Taraqqiyotni muvofiqlashtirish idorasi xodimi Paul VanDeCarr muharrirlik ko’magi bilan BMT Axborot xizmati mas’uli Anvar Meliboev tayyorladi.  

Otam 2011 yilda Rossiyaga ishlash uchun ketgan, shundan beri men uni ko'rmaganman. Otam ketganidan keyin onam meni, akamni va ukamni tarbiyalashda qiynaldi. Biz bobom va buvimning uyida yashar edik. Ular og'ir kasal bo'lib, keyinchalik vafot etgan. Kichkinaligimda kuyib qolganim sababli oyoq jarrohlik amaliyotiga muhtoj edim, ukamda esa sil kasalligiga shubha bor edi. Bizning pulimiz yo'q edi. Yegulik hech narsa yo'qligi uchun onam bizni ajratishga majbur bo’ldi. Mening 9 yoshli ukamni sil bilan kasallanganlar uchun maktab-internatga olib ketishdi, meni esa Mehribonlik bolalar uyiga yuborishdi. Mehribonlik uyiga birinchi marta kelganimda 10 yoshda edim. U yerda menga yaxshi munosabatda bo'lishdi. Men do'stlar orttirdim va bir oydan so'ng yangi joyga va yangi muhitga o'rganib qoldim. Ammo onamni, akam va ukamni juda sog'inar edim. U yerda biz yaxshi ovqatlanar edik, hatto mening o'zimning krovatim ham bor edi. Do'stlar orttirdim va to’garaklarga qatnadim. Onam uzoqda ishlagani sababli mening oldimga kamdan-kam kelardi. U oshxonada idish yuvgani uchun kuniga 40.000 so'm olar, dadam esa bizga umuman pul yubormas edi.  Onam juda ko’p yig'lardi, bizni juda sog'inardi, chunki biz oldin doimo birga yashaganmiz. Ushbu ikki yil davomida mening katta akam A'zam xolamnikida yashadi. U 16 yoshidan boshlab yozgi ta'til paytida pul topish uchun ishlay boshladi, ammo uning topgani onamga yordam berish uchun yetarli emas edi. Biz o'sganimiz sari kiyimimiz kichkina bo'lib qolardi. Yana birga yashash uchun bizga uy kerak edi. Endi esa hamma narsa o'zgardi. Bugun mening o'n ikkinchi tug'ilgan kunim. Men katta bo’ldim. Onam meni va ukamni internatlardan olib ketdi. Bizga yer berildi, hozir uch xonali uy qurayapmiz. Bizga faqat tomni, polni va shiftni qurishni tugatish qoldi. Onam, akam va ukam bilan vaqtincha tog’amning uyida yashayapmiz. Davlat Germaniyada oyog'imni operatsiya qilishga yordam berdi va hozirda hammasi yaxshi. Onam ishlayapdi, A'zam esa maktabdan keyin xolamning do'konida yuk tashuvchi bo'lib ishlaypdi. U oyiga bir marta dadam bilan muloqot qilishni boshladi, ammo bu vaqt hali ham yetarli emas. Karantin paytida biz uyda o'qiyapmiz, televizordan darslarni ko’ryapmiz, xolam bizga uy vazifalarini bajarishda yordam beryabdi. UNICEF bizni shunday qiyin paytda ko'nglimizni ko'tarish uchun ruchkalar, daftarlar, mashqlar uchun kitoblar, rivojlantiruvchi o'quv qo'llanmalari va o'yinlarni olib keldi. Mahalla qo'mitasi ba'zida biz uchun pul, oziq-ovqat va kiyim-kechak yig'adi. Biz yana birga yashay boshlaganimizdan beri onam yanada o’ziga ishonchliroq va baxtliroq bo'lib qoldi. Kichik ukam bilan men maktabni tugatishni va institutga o'qishga kirishni orzu qilamiz. Men shifokor bo'lishni istayman, ukam esa harbiy bo’lishni orzu qiladi. Katta akam A'zam tadbirkor bo'lib, oilaga yordam berishni, onam esa tezroq yangi uyimizda farovon yashashni niyat qiladi. Biroq men, akam va ukamning biz amalga oshira olmaydigan eng muhim orzuimiz bor. Biz ota-onamiz yana birga bo'lishlarini va bizni hech qachon tark etmasliklarini istaymiz. Oilamizdagi mehr va totuvlik - bu na internat, na qashshoqlik yo'q qila olmaydigan kuch. Biz juda ko'p qiyinchiliklarni boshdan kechirdik va endi hayot yo'limizni birga davom ettirish uchun birlashdik. Ota-onalarning mehnat migratsiyasidan keyin oilaviy rishtalar uzilishi mumkin. Bolalar yaqinlarining mehr va g'amxo'rligi yetishmasligidan, yolg'izlikdan aziyat chekishi va oilasini boqish uchun yoshligidan ishlashni boshlashi mumkin. Mahalla qo'mitalari, mahalliy hokimiyat va ijtimoiy xodimlarning birgalikdagi sa'y-harakatlari tufayli Timurning oilasi birlashdi. Endi u o’z orzularini ro'yobga chiqarish yo'lida harakat qilmoqda. Timurning hikoyasida Yevropa Ittifoqi va UNICEF tomonidan moliyalashtirilgan "Janubi-Sharqiy, Janubiy va Markaziy Osiyoda migratsiya ta'sirida bo'lgan bolalarni himoya qilish" mintaqalararo loyihasi doirasida amalga oshirilgan ishlar namunasidir.