O'zbekiston – oshkoralikning kengaytirilgan tizimiga o'tish yo'lida

O'zbekistonda BMT Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (FAO) ning milliy ustuvorliklarga asoslangan va uning shaffof faoliyati milliy salohiyatini oshirishga qaratilgan loyihasi Global ekologik ishonch jamg'armasi mablag'lariga ehtiyoj sezmoqda.

U hukumatga, xususiy sektorga, ilmiy doiralarga o'z joriy hisobot vositalarini, shu jumladan Iqlim o'zgarishi bo'yicha hukumatlararo guruh (IPCC) ning ilg'or ko'rsatmalaridan foydalangan holda chiqindi gazlari manbalari va lavabolarining zamonaviy aniqlash vositalari hamda Kengaytirilgan oshkoralik tizimi (ETF) ga qaratilgan treninglar va taraqqiyotga yordam beruvchi institutsional kelishuvlarni kuchaytirishda yordam berishi lozim.

Loyiha muhokamasi 22-yanvar kuni manfaatdor tomonlarning onlayn uchrashuvi bilan boshlandi. Ishtirokchilar loyihani ishlab chiqib, turli sheriklar bilan hamkorlik sohalarini aniqlash yo'llarini muhokama qilishdi. Seminarda BMT Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (FAO) mutaxassislari hamda Qishloq xo'jaligi vazirligi, Davlat o'rmon xo'jaligi qo'mitasi, Davlat ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish qo'mitasi va O'zbekiston Gidrometeorologiya xizmati markazining mas'ul xodimlari ishtirok etishdi.

Parij bitimi iqlim o'zgarishi va uning ta'siriga qarshi kurashishga qaratilgan bo'lib, uni imzolash bilan O'zbekiston yer yuzida haroratni Selsiy shkalasi bo‘yicha 2 darajadan oshirmaslik harakatiga qo‘shildi. Bu maqsadga erishish uchun har bir mamlakatda Milliy aniq maqsadlar deb nomlanuvchi mustaqil iqlim dasturlari ishlab chiqilgan. Bundan tashqari, Parij bitimida mamlakatlarning iqlim o'zgarishini yumshatish va moslashuvini tartibga solishga qaratilgan boshqa qoidalar mavjud. Dunyo miqyosida rivojlanayotgan davlatlarga iqlimni yumshatish va moslashuv harakatlarida mamlakatlarning iqlim maqsadlarini oshkora kuzatish, hisobot berish va tasdiqlash uchun asos yaratish orqali yordam berishga kelishilgan.

Tomonlarning iqlimiy sa'y-harakatlari to'g'risidagi ma'lumotlar oshkor qilinib, mamlakatlar o'z va'dalarini bajarishini ta'minlash uchun yangi "Kengaytirilgan oshkoralik tizimi" (ETF) yaratildi. U tomonlarning issiqxona gazlari chiqindilari, Milliy aniq maqsadlarni amalga oshirish va erishilgan yutuqlar to'g'risidagi ma'lumotlar, ularning moslashuv harakatlari, rivojlanayotgan mamlakatlarga ko'rsatiladigan moliyaviy, texnologik yordam to‘g‘risida hisobotlar berib boradi.

Hukumat 2017 yil 19-aprelda Parij bitimini rasman imzoladi va 2018 yil noyabrda uni ratifikatsiya qildi. Milliy aniq maqsadlar dasturi "2030 yilga kelib, yalpi ichki mahsulot hajmiga nisbatan issiqxona gazlari chiqindilarini 2010 yil darajasidan 10% gacha kamaytirish" hamda "iqlim o'zgarishining iqtisodiyot turli tarmoqlariga, ijtimoiy sohaga va Orol dengizi bo'yi hududiga salbiy ta'sirini kamaytirish maqsadida moslashuvchanlik salohiyatini oshirish bo'yicha sa'y-harakatlarni davom ettirish" vazifalarini belgilab berdi.

Loyiha Parij kelishuvining oshkoralik talablarini qondirish uchun institutsional va texnik salohiyatni oshiruvchi harakatlarni qo'llab-quvvatlashga qaratilgan GEF-7 Iqlim o'zgarishini yumshatish markazining strategiyasi doirasida Shaffoflik salohiyatini oshirish tashabbusiga (CBIT) hissa qo'shadi. Shaffoflik salohiyatini oshirish tashabbusi (CBIT) quyidagi maqsadlarga erishishga qaratilgan:

• Milliy ustuvorliklarga muvofiq shaffoflik bilan bog'liq faoliyat uchun milliy institutlarni kuchaytirish;
• Parij bitimi 13-moddasida nazarda tutilgan qoidalarga rioya qilish uchun tegishli vositalar, treninglar va yordamni yo'lga qo'yish;
• Davomiy ravishda oshkoralikni yanada yaxshilashga ko'maklashish.